إن الله تبارک و تعالى أخفى أربعة فی أربعة

  31- أَبِی بَصِیرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْبَاقِرِ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ

 عَنْ أَبِیهِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَخْفَى أَرْبَعَةً فِی أَرْبَعَةٍ أَخْفَى:

1.رِضَاهُ فِی طَاعَتِهِ فَلَا تَسْتَصْغِرَنَّ شَیْئاً مِنْ طَاعَتِهِ فَرُبَّمَا وَافَقَ رِضَاهُ وَ أَنْتَ لَا تَعْلَمُ

2. وَ أَخْفَى سَخَطَهُ فِی مَعْصِیَتِهِ فَلَا تَسْتَصْغِرَنَّ شَیْئاً مِنْ مَعْصِیَتِهِ فَرُبَّمَا وَافَقَ سَخَطُهُ مَعْصِیَتَهُ وَ أَنْتَ لَا تَعْلَمُ

3. وَ أَخْفَى إِجَابَتَهُ فِی دَعْوَتِهِ فَلَا تَسْتَصْغِرَنَ‏شَیْئاً مِنْ دُعَائِهِ فَرُبَّمَا وَافَقَ إِجَابَتَهُ وَ أَنْتَ لَا تَعْلَمُ

4.وَ أَخْفَى وَلِیَّهُ فِی عِبَادِهِ فَلَا تَسْتَصْغِرَنَّ عَبْداً مِنْ عَبِیدِ اللَّهِ فَرُبَّمَا یَکُونُ وَلِیَّهُ وَ أَنْتَ لَا تَعْلَمُ.
 الخصال، ج‏1، ص: 210

خداى تبارک و تعالى چهار چیز را در چهار چیز پنهان نموده است

  31- امیر المؤمنین (ع) فرمود: راستى که خداى تبارک و تعالى چهار چیز را در چهار چیز پنهان نموده:

1.       خوشنودى خود را در میان طاعتها. پس هیچ طاعتى را کوچک مشمار که بسا خوشنودى خداوند در همان باشد و تو ندانى.

2.       و خشم خود را در میان گناهان پنهان کرده. پس هیچ گناهى را کوچک مپندارد که شاید خشم خدا در همان باشد و تو ندانى.

 3.          و اجابت خویش را در میان دعاهایش پنهان نموده. پس هیچ دعائى را کوچک مدار که بسا همان دعاى مستجاب باشد و تو ندانى.

 4.         و ولى خود را در میان بندگان خود پنهان داشته پس به هیچ بنده‏اى از بندگان خدا با چشم حقارت منگر که شاید همان ولى خدا باشد و تو ندانى.  الخصال / ترجمه فهرى، ج‏1، ص: 231

فَاصْبِرْ عَلى‏ ما یَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها وَ مِنْ آناءِ اللَّیْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرافَ النَّهارِ لَعَلَّکَ تَرْضى‏ (130 سوره طه)

«لَعَلَّکَ تَرْضى‏»: سیاق سابق که ذکر مى‏کرد: اعراض کفار از یاد خدا، نسیان ایشان آیات او، اسرافشان در امر او و ایمان نیاوردنشان را و نیز ذکر مى‏نمود تاخیر انتقام از ایشان، دستور صبر و تسبیح و تحمید به رسول خدا را، اقتضاء دارد که مراد از رضا، رضاى به قضاى خدا و قدر او باشد که در این صورت معنا این طور مى‏شود: صبر کن و پروردگارت را حمد و تسبیح گوى آن قدر که حالت رضا برایت حاصل شود، رضاى به قضاى خدا. و بنا بر این جمله مزبور نظیر آیه" وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ" مى‏شود.

 و اما اینکه چطور تسبیح و تحمید خدا رضا مى‏آورد؟ وجهش این است که تنزیه فعل خدا از نقص و عیب، و او را به ثناى جمیل یاد کردن و مداومت در این کار، باعث مى‏شود انسان انس قلبى به خدا پیدا کند و علاقه‏مند به بیشتر کردن آن شود. وقتى انس به زیبایى و جمال فعل خدا و نزاهت او زیاد شد؛ رفته رفته این انس در قلب رسوخ پیدا مى‏کند و آن گاه آثارش در نظر نفس هویدا گشته خطورهایى که مایه تشویش در درک و فکر است از نفس زایل مى‏گردد. و چون جِبّلى(ذات وخلقت) نفس این است که به آنچه دوست دارد راضى و خوشنود باشد و آنچه غیر جمیل و داراى نقص و عیب است دوست ندارد؛ لذا ادامه یاد خدا با تسبیح و تحمید باعث مى‏شود که به قضاى خدا راضى گردد. ترجمه المیزان، ج‏14، ص: 333

شگفت آور است کسى که از چهار چیز مى‏هراسد چرا به چهار چیز پناهنده نمی شود:

امام صادق علیه السّلام فرمودند: شگفتم آید از کسى که از چهار چیز مى‏هراسد چرا بچهار چیز پناهنده نمی شود:

1.شگفتم از آنکه میترسد چرا پناه نمى‏برد بفرموده خداى عز و جل‏ حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ‏؛ خداوند ما را بس است و چه وکیل خوبى است. زیرا شنیدم خداى جل جلاله به دنبال آن می فرماید: به واسطه نعمت و فضلى که از طرف خداوند شامل حالشان گردید باز گشتند و هیچ بدى به آنان نرسید.

2.و شگفتم در کسى که اندوهناک است چرا پناه نمى‏برد به فرموده خداى عز و جل: لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ‏؛ زیرا شنیدم خداى عز و جل به دنبال آن می فرماید در خواستش را برآوردیم و از اندوه نجاتش دادیم و مؤمنین را هم چنین می رهانیم.

3.و در شگفتم از کسى که حیله‏اى درباره او به کار رفته چرا به فرموده خداى تعالى پناه نمى‏برد: وَ أُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبادِ؛ کار خود را به خدا واگذار می کنیم که خداوند بحال بندگان بینا است. زیرا شنیدم خداى بزرگ و پاک به دنبالش مى‏فرماید خداوند او را از بدیهائى که در باره او بحیله انجام داده بودند نگه داشت.

4.و در شگفتم از کسى که خواستار دنیا و آرایش آن است چرا پناهنده نمی شود به فرمایش خداى تبارک و تعالى: ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ‏؛ آنچه خدا خواست همان است و نیروئى جز به یارى خداوند نیست. زیرا شنیدم خداى عز اسمه به دنبال آن می فرماید اگر چه مرا در مال و فرزند از خودت کمتر مى‏بینى ولى امید هست که پروردگار من بهتر از باغ تو مرا نصیب فرماید. (و کلمه: عسى در این آیه به معناى امید تنها نیست بلکه بمعناى اثبات و تحقق یافتن است). الخصال / ترجمه فهرى، ج‏1، ص: 241

امشب با زمزمه این قسمت از دعای افتتاح که مربوط به وجود آقاجانمون هست،

به جمع مناجاتیان و مهدی باوران می پیوندیم.

او که مهبط وحی و منظور نزول قرآن

و فرشتگان و روح است.

اللَّهُمَّ إِنَّا نَشْکُو إِلَیْکَ فَقْدَ نَبِیِّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ

وَ غَیْبَةَ وَلِیِّنَا

وَ کَثْرَةَ عَدُوِّنَا وَ قِلَّةَ عَدَدِنَا،

وَ شِدَّةَ الْفِتَنِ بِنَا وَ تَظَاهُرَ الزَّمَانِ عَلَیْنَا

 فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ [آلِ مُحَمَّدٍ] وَ أَعِنَّا عَلَى ذَلِکَ بِفَتْحٍ مِنْکَ تُعَجِّلُهُ

وَ بِضُرٍّ تَکْشِفُهُ وَ نَصْرٍ تُعِزُّهُ وَ سُلْطَانِ حَقٍّ تُظْهِرُهُ

وَ رَحْمَةٍ مِنْکَ تُجَلِّلُنَاهَا وَ عَافِیَةٍ مِنْکَ تُلْبِسُنَاهَا بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ   .

خدایا به درگاه تو شکوه مى‏آوریم، از نبود پیامبرمان‏ (که درودهاى تو بر او و خاندانش)

و از ناپیدایى مولایمان،

و بسیارى دشمنانمان و کمى‏ نفراتمان،

 و سختى فتنه‏ها به سویمان،و از جریان زمان بر زیانمان!

پس بر محمّد و خاندانش درود فرست‏ و ما را در برابر این همه یارى فرما

به گشایشى از جانب خویش که زود برسانى،

و بدحالى که برطرف کنى،و پیروزى با عزّت برایمان قرار دهى،

و سلطنت حقى که‏ آشکارش فرمایى،

و به رحمتى که از سویت ما را فرا گیرد،

و به سلامتى کاملى که از جانبت ما را بپوشاند،اى مهربان‏ترین مهربانان.

کیفیت وارد کردن مواد غذایی به بدن در ایام عادی سال بسیار اهمیت دارد. و این اهمیت در ماه مبارک رمضان به خاطر محدودیت زمانی (از افطار تا سحر) دوچندان می شود. که اگر رعایت نشود سلامت انسان را به خطر می اندازد و خاطره خوشی از روزه­داری و ماه مبارک رمضان در وجود انسان باقی نمی گذارد. پس لازم است سالکین کوی دوست مثل علما و عرفای گذشته در حد نیاز علم طب و تغذیه هم بدانند. (البته طب جدید و وارداتی چندان لزومی ندارد گرچه آنهم به مقدار کم برای به دام نیافتادن در آن لازم است)

منظور ما در این نوشتار نوشیدن مایعات در کنار غذاهاست که به چه کیفیتی باید باشد.

از نظر طب واقعی (طب اسلامی و سنتی و علم تغذیه) مایعات باید داخل معده با غذاها مخلوط نشود. که البته نسبت به نوع غذا (از نظر خشکی و چرب بودن)، تا مقدار کمی اشکال ندارد؛ مثلا نصف لیوان (حدود یک استکان کوچک).

در طب سنتی چهار تا پنج هضم ذکر می شود، که اولی در دهان است، بعد در معده، بعد در روده، بعد در کبد و...

لذا یک قاعده اصلی در هضم این است که نیم ساعت قبل از غذا تا دوساعت بعد از آن هیچ نوع مایعاتی مصرف نشود (ماست، آب، نوشابه و....). علت هم، این است که غذا حدود دوساعت تا دوساعت و نیم در معده می ماند و برای هضم احتیاج به شیره معده دارد که توسط کبد از لوزالمعده وارد معده می شود. معمولا این فرایند طبق قاعده اسمز انجام می شود، و وقتی در دهان و معده مایعات موجود باشد، ترشح بزاغ و شیره معده به حداقل می رسد و هضم دهان و معده به درستی انجام نمی شود؛

 پس خشت اول گر نهد معمار کج     تا ثریـــا می رود دیوار کـــج

یعنی با هضم نشدن درست غذا، مواد به اخلاط صحیح و خون تبدیل نمی شود و هزاران بیماری تولید می کند. از طرفی غدا مدت زمان زیادی در روده ها می ماند که به آن یبوست می گویند که در طب قدیم ام الامراض لقب گرفته است!! یعنی مادر همه مریضی ها.

پس به عزیزان توصیه می شود موقع سحر و افطار، اول قدری مایعات کافی بنوشند. و بعد از چند رکعت نماز یا انجام برخی کارها مثل کارهای آشپزخانه برای خانم ها (که حدود بیست دقیقه تا نیم ساعت طول بکشد) مشغول سحری خوردن و افطاری شوند.

یکی از مواد غذایی که بسیار لازم است (در کل ایام سال به خصوص این ایام که هم ماه مبارک هست و هم تابستان) مواد غذایی فیبردار است؛ یعنی گیاهان! که برای حجیم شدن، آب را در داخل روده ها به خود می گیرند و این باعث می شود که در طول روز کمتر تشنه شویم. علاوه بر اینکه از یبوست که ام الامراض است جلوگیری شود و در پی آن از هزاران بیماری.

بهترین موقع مصرف این مواد فیبردار، یکی سالاد هست (البته سالادی که با کاهو و کلم درست می شود) همراه با غذا یا بعد از آن (که البته برای کسانی که اضافه وزن دارند قبل از غذا باشد و این بهترین دستورالعمل است برای کاهش وزن!). و خوردن میوه جات بین دو فاصله غذایی. مثلا در ایام ماه مبارک رمضان حدود ساعت یازده دوازده شب.

چند نکته:

1.           مقدار مصرف مایعات بستگی به سردی و گرمی مزاج افراد از سه تا شش لیوان بزرگ می باشد. به خصوص قبل از افطار کردن.

2.           به عزیزان توصیه می شود آب نجوشیده نخورند و آن را در سماور برنجی جوشانیده و بعد از سرد شدن استفاده بفرمایند. حتما تجربه آن مبارک خواهد بود.

3.           در تمام مواد غذایی توصیه می شود غذاها کامل جویده شود.

4.           مایعات اگر غنی باشد بهتر و در برخی موارد لازم است؛ یعنی آب جوشیده سرد شده یا عرق گیاهی مناسب با یک قاشق عسل یا شیره انگور یا شیره خرما مخلوط و میل شود.      

5.           طبق روایات در موقع افطار آب نباید سرد باشد و اگر کمی ملول باشد بسیار عالی است که چشم را جلا می دهد و دستگاه هاضمه را روان می کند. (رجوع شود به مقاله «چشم و قوه بینایی ... » که در گوگل قابل دسترسی است به راحتی)

6.           تمام این دستورات و مراقبات به قصد تقرب به خدا و نیکی ها انجام می شود نه ....

به عنوان نمونه و تبرک چند روایت ذکر می شود:

از امام صادق (ع): از خوردن زیاد آب‏ بپرهیز، که ریشه همه بیماریها است، و فرمود: اگر مردم کمتر آب بیاشامند، بدنشان پر استقامت گردد، و فرمود: پیغمبر (ص) اگر غذاى چرب‏ تناول مى‏فرمود؛ کم آب مى‏آشامید، پرسیدند یا رسول اللَّه (ص) کم آب مى‏خورید؟ فرمود براى هضم غذا بهتر است.

مکارم الأخلاق/ترجمه میرباقرى/ ج‏1 / 299 / در نهى از زیاد آب خوردن....ص : 299

نوشیدن آب خالص در پى غذا زیانش بیشتر از منفعت است. به خصوص اگر غذاى چرب‏ خورده شده باشد که با تأکید کراهت آن اعلان شده است و در صورتى که از آن ناچار شویم دستور آنست که لقمه نان یا غذاى خشک دیگرى روى آن میل کنیم.

طب الرضا علیه السلام / ترجمه امیر صادقى115 / آشامیدنى ..... ص : 115

افطار کردن با آب ولرم :

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ : إِذَا أَفْطَرَ الرَّجُلُ عَلَى الْمَاءِ الْفَاتِرِ نَقَّى کَبِدَهُ وَ غَسَلَ الذُّنُوبَ مِنَ الْقَلْبِ وَ قَوَّى الْبَصَرَ وَ الْحَدَق. مکارم الأخلاق-ترجمه میر باقرى ج‏1 264 فصل دوم ص : 262

از امام صادق علیه السلام : وقتی انسان با آب جوشیده ولرم افطار کند، کبد او پاک می شود وگناهان از قلبش شسته می شود وچشم او قوی وتیزبین می شود.

- عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله کَانَ یُفْطِرُ عَلَى الْحُلْوِ فَإِذَا لَمْ یَجِدْهُ یُفْطِرُ عَلَى الْمَاءِ الْفَاتِرِ وَ کَانَ یَقُولُ إِنَّهُ یُنَقِّی الْکَبِدَ وَ الْمَعِدَةَ وَ یُطَیِّبُ النَّکْهَةَ وَ الْفَمَ وَ یُقَوِّی الْأَضْرَاسَ وَ الْحَدَقَ وَ یُحِدُّ النَّاظِرَ وَ یَغْسِلُ الذُّنُوبَ غَسْلًا وَ یُسَکِّنُ الْعُرُوقَ الْهَائِجَةَ وَ الْمِرَّة.

از حضرت صادق علیه السلام : پیغمبر صلی الله علیه و آله با شیرینى افطار مى‏فرمود و اگر شیرینى نمى‏یافت با آب ولرم افطار مى‏کرد و مى‏فرمود که کبد و معده را شست و شو مى‏دهد و تمیز مى‏نماید و دهان را خوشبو مى‏سازد، و دندانها و سیاهى و قرنیه چشم را محکم و چشم را تیز بین مى‏نماید و گناهان را کاملا مى‏شوید و رگهایى که به هیجان در مى‏آید و همچنین صفراء را آرام می کند و بلغم را برطرف می کند و حرارت معده را فرو مى‏نشاند و دردسر را از بین مى‏برد. الکافی ج‏4 152 باب ما یستحب أن یفطر علیه ..... ص : 152